Φως στο πρόσωπο
8 Απριλίου 2020
Φως στο πρόσωπο
Ήταν ένα πραγματικά συννεφιασμένο, βροχερό και κρύο πρωινό. Πήρα την ομπρέλα μου και πήγα στο σημείο: Επτά γυναίκες στις αντρικές φυλακές του Έξετερ. Το σεμινάριο θεάτρου που ετοιμάσαμε με φροντίδα και αγωνία σε λίγη ώρα θα γινόταν πραγματικότητα. Η συνολική εμπειρία σε εικόνες και ήχους:
1η ΣΤΑΣΗ- ΕΛΕΓΧΟΣ: Αφήνουμε τα πράγματά μας στο κουβούκλιο ακριβώς αμέσως μόλις περνάμε την μεγάλη πύλη. Οι φύλακες κάνουν σωματικό έλεγχο στις μισές από εμάς. Η επιλογή των προσώπων τυχαία.
2η ΣΤΑΣΗ- ΤΟ ΜΑΝΤΡΑ ΤΩΝ ΚΛΕΙΔΙΩΝ: Γκρανγκ γκρανγ ο ήχος που κάνει η αρμαθιά από κλειδιά και η πόρτα ανοίγει.
Μπαίνουμε.
Γκρανγκ γκρανγκ και η πόρτα πίσω μας κλείνει.
Μπροστά διάδρομος. Κάνουμε μερικά βήματα μέχρι την επόμενη εσωτερική καγκελόπορτα.
Γκρανγκ γκρανγκ και η πόρτα ανοίγει.
Μπαίνουμε.
Γκρανγκ γκρανγκ και η πόρτα πίσω μας κλείνει.
Συνεχίζουμε. Ίδιος διάδρομος.
Γκρανγκ γκρανγκ και η πόρτα μπροστά μας ανοίγει.
Προχωράμε.
Γκρανγκ γκρανγκ και η πόρτα πίσω μας κλείνει.
Μας καθοδηγούν στην πρώτη πόρτα δεξιά. Μπαίνουμε σε ένα δωμάτιο με καναπέ.Μας ζητούν να περιμένουμε. Μας εξηγούν ότι είναι περίεργη μέρα για τις φυλακές σήμερα. Ένας κρατούμενος αυτοκτόνησε. Μπαίνουμε και οι 7 μας στο δωμάτιο. Καθόμαστε.
Σιωπή.
Δεν έχω βιώσει πιο πυκνή σιωπή από τότε.
Περνάει κάποια ώρα και ο φύλακας έρχεται. Μας ζητά να τον ακολουθήσουμε και βγαίνουμε ξανά στον αρχικό μεγάλο διάδρομο.
Γκρανγκ γκρανγκ και η πόρτα μπροστά μας ανοίγει…
Επαναλαμβάνεται το ηχητικό μοτίβο που ενισχύεται αρμονικά από τον αντίλαλο που κάνουν οι πατημασιές μας στο δάπεδο. Καταλήγουμε σε έναν εξαιρετικά μεγάλο χώρο. Αριστερά και δεξιά μας εκτείνονται διάδρομοι που κατά μήκος τους υπάρχουν πόρτες.
Μας υποδεικνύουν τον διάδρομο δεξιά. Προχωράμε.
Η πρώτη πόρτα έχει παραθυράκι ανοιχτό, βλέπω μέσα έναν άντρα. Καθιστό; Δεν θυμάμαι μετά από τόσα χρόνια… Παρατηρώ το ίδιο στο ανοιχτό παραθυράκι στην δεύτερη πόρτα. Κάπου εκεί συνειδητοποιώ ότι αυτό που κάνω είναι αδιακρισία. Αυτός είναι ο χώρος τους. Αυτό είναι το σπίτι τους. Δεν θέλω η ματιά μου να εισβάλλει απρόσκλητη. Γυρίζω το βλέμμα μπροστά και δεν ξανακοιτώ στο πλάι μέχρι που φτάνουμε στο χώρο που λειτουργεί ως παρεκκλήσι της φυλακής.
Διαμορφώνουμε το χώρο τοποθετώντας τις καρέκλες σε μεγάλο κύκλο ώστε να μπορούμε να κάτσουμε εμείς μαζί με τους 20-25 κρατούμενους που θα συμμετείχαν στο σεμινάριο.
3η ΣΤΑΣΗ-ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ TYSON: Οι κρατούμενοι έρχονται σε μικρά γκρουπ. Σιγά σιγά ο κύκλος γεμίζει. Άντρες. Μπλε φόρμα πάνω – μπλε φόρμα κάτω. Διαφέρουν μονάχα τα πρόσωπα. Ο χώρος δεν είναι επαρκώς φωτισμένος και η μυωπία μου απαιτεί να φοράω γυαλία μόνο το βράδυ, όταν οδηγώ. Γιατί να μην τα έχω μαζί μου; Αυτός απέναντί μου, 2 μέτρα ύψος, πλάτες αεροδρόμιο, ξανθός, τεράστιος και το μισό του πρόσωπο με το τατουάζ του Mike Tyson. Δεν βλέπω καθαρά. Με τρομάζει αυτό το πρόσωπο με τη ζωγραφιστή αγριάδα. Γιατί να μην σκεφτώ να πάρω τα γυαλιά μου;
4η ΣΤΑΣΗ-ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ: Το πρώτο παιχνίδι του σεμιναρίου προϋποθέτει τα σώματα σε εγγύτητα, χέρια μπλεγμένα, βλεμματική επαφή. Όλα τα ανθρώπινα που ακυρώνουν τους νόμους που επιβάλλει ο χώρος.
Με κάθε χειραψία, και πρέπει να ανταλλάξουμε χειραψίες με όλα τα μέλη της ομάδας, λέει ο καθένας μας το μικρό του όνομα και ένα αγαπημένο παιδικό παιχνίδι. ‘Eirini, slide’(=Ειρήνη, τσουλήθρα) και χειραψία.. νέα χειραψία.. νέα χειραψία… μέχρι που φτάνω στον TYSON. ‘Eirini, slide’ του λέω και χαμογελώ. Τελικά δεν είναι τόσο άγριος όσο έβλεπα. Αισθάνομαι το τεράστιο, ρωμαλέο χέρι να τρέμει μέσα στη δική μου παλάμη. Τα δυο υπέροχα γαλανά μάτια κοιτάζουν το πάτωμα. Δεν μπορούσε να με κοιτάξει στα μάτια. Λέει το όνομά του και με το ζόρι ψελλίζει ένα παιδικό παιχνίδι. Σοκ. Ο χρόνος παγώνει. Ο γίγαντας ξεφουσκώνει σαν το μπαλόνι που έσκασε άτσαλα και συρρικνώνεται σε ένα μικρό φοβισμένο ποντίκι.
5η ΣΤΑΣΗ-Η ΒΡΟΧΗ: Το επόμενο παιχνίδι θέλει όλη την ομάδα καθιστή σε κύκλο. Ένας μονάχα στέκεται όρθιος στο κέντρο του κύκλου και συμπληρώνει την φράση ‘Αnyone who…’ σε ελεύθερη μετάφραση: ‘Αυτός που…’ ο κανόνας του παιχνιδιού υπαγορεύει ότι ο όρθιος αναφέρει κάτι που ισχύει για τον ίδιο και όσοι από τους καθήμενους αισθάνονται ότι αυτή η δήλωση τους εκπροσωπεί σηκώνονται και αλλάζουν θέση.
Το συγκεκριμένο παιχνίδι επιταχύνει τη διαδικασία γνωριμίας και σύνδεσης της ομάδας και ανοίγει και ένα πεδίο να πας όσο πιο βαθειά θέλεις. Μπορείς δηλαδή να πεις ‘Αυτός που φοράει λευκά κορδόνια’, αλλά μπορεί και να επιλέξεις να πεις ‘Αυτός που αιθάνθηκε ποτέ εγκατάλειψη από αγαπημένο’ ή ότιδήποτε άλλο θελήσεις. Κάποια στιγμή –η μόνη Ελληνίδα εγώ- είμαι στη μέση και λέω ‘Αυτός που απεχθάνεται τη βροχή’. Σηκώνονται ελάχιστοι και βιαστικά διεκδικούν μια νέα θέση στον κύκλο. Ίσα που διακρίνω μια αντρική φωνή ανάμεσα σ’ αυτούς που καθονται να λέει :
‘Εμένα μου αρέσει η βροχή. Μου αρέσει να πέφτει στο πρόσωπό μου. Με κάνει να αισθάνομαι ζωντανός’.
6η ΣΤΑΣΗ-ΣΗΜΕΡΑ: Ένας μήνας καραντίνα. Τέσσερις μέρες βροχή. Σήμερα έπεσαν οι αχτίδες του ήλιου στο πρόσωπό μου. Σήμερα ο ήλιος με ζέστανε. Αισθάνομαι ζωντανή.
Σήμερα ο κάθε εγκλεισμός πονάει αλλιώς.
